گرافیک
در
ضمن نگاه به گرافیک به مثابه صِرف ابزار، اشتباه است؛ یا نگاه كامل و
جامعی نیست. ابزار بودن میتواند تنها وجهی از وجوه گرافیک باشد؛ نمیتوان
تمامیت گرافیک را با لفظ ابزار شناخت و پذیرفت؛ شأن گرافیک به عنوان یک
هنر، حتا به عنوان یک حرفه فراتر از ابزار است و در اجتماع نقشی بیش از یک
ابزار را بازی میکند. اما اگر علیالحساب، وجه ابزاری آن را در نظر بگیریم
نیز، با بررسی ماهیت آن میتوانیم به قابلیتها و امکانات و فرصتهای
فراوان نهفتهاش دست پیدا کنیم. یک پیچگشتی جدای از امکان بازکردن پیچها
میتواند دیوار را هم سوراخ کند و یا میشود با آن خربزه هم پاره کرد!
پیچگشتی وسیلهایست که میتوانیم بهراحتی آن را در دست بگیریم و با
نگاهکردن به آن، همهی قابلیتهای متنوع و عجیبش را، و به همین ترتیب
خطراتش را بشناسیم. اما برای اینکه گرافیک را هم، همینگونه در دست بگیریم
و همهی کارکاردها و عوارض و تهدیدهایش را بفهمیم باید از راه این پرسش
(گرافیک چیست؟) وارد شویم.
البته
خوب میدانیم که شناخت فرهنگمان ضرورت دیگریست پیش از شناخت گرافیک. اما
در آن مرحلهای که میخواهیم بدانیم فرهنگ خاص ما، چهگونه در قالبی متعلق
و وابسته به فرهنگ دیگر، امکان ظهور و بروز مییابد، دچار سؤال «گرافیک
چیست؟» میشویم.
از
سویی دیگر عجیببودن و دور از انتظاربودن این سؤال شاید به دلیل کودکانه
بودن آن است. اگر چنین باشد برای یک تحقیق، مزیت خواهد بود. برانكوزی
میگوید: «زمانی كه بچه نیستیم، مردهایم.» پرسشهای کودکان نابترین صورت
تحقیق و جستوجو است و در تمدن کنونی ما تنها در مواجهه با پرسشهای
کودکانه است که به حقیقیت وجود خود و عالم پیرامونمان میاندیشیم. وگرنه
همانطور که میبینید انسان کنونی، با این پرسشها بیگانه است و چنان در
تنوع گرفتاریهای خود و ابعاد كثیر تمدن به خود پیچیده است که دیگر امکان
پرداختن به این سؤالات اساسی را ندارد و آنها را به فلاسفه واگذارده است.
اما آیا حقیقتاً این سؤالات مختص فیلسوف است؟ ای كاش در همهی زندهگی
میتوانستیم چون كودك باشیم؛ خصوصاً در هنرمان.
این
رساله داعی آن نیست که با صدور حکم دربارهی گرافیک تعیین تکلیف کند و
قوانین وضع نماید. حقیر، تنها با طرح باورهای رایج در اطراف گرافیک و در
مواردی نقد آنها، سعی دارم تا زمینهی تفکر و بحثهای نظری فراهم آید و به
تعبیر دیگر طرح بحث كنم. چه آنکه حکم دادن میتواند مخالف این کار را هم
به بحث بکشاند. به هر روی، محتوای بخشهای مختلف این رساله، هركدام بیش از
یك مقدمه در آن موضوع نیست.
+ نوشته شده در جمعه بیستم بهمن ۱۳۹۱ ساعت 14:45 توسط امیر سپهر معینی
|